Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη και περιβαλλοντικά επικίνδυνη ροή αποβλήτων που σχετίζεται με μη βιώσιμα πρότυπα κατανάλωσης, ενώ ο μέσος Ευρωπαίος παράγει περίπου 11 κιλά κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων ετησίως. Η ποσότητα των ρούχων που αγοράζονται ανά άτομο στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 40%, μεταξύ 1996 και 2012, ενώ την ίδια στιγμή η τιμή των ενδυμάτων αυξήθηκε μόνο κατά 3%, σε σύγκριση με τις τιμές της γενικής κατανάλωσης που αυξήθηκαν κατά 60%. Το πιο σημαντικό, βασικό εμπόδιο για την εφαρμογή μέτρων πρόληψης, στόχων και δεικτών για τα κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα εξακολουθεί να είναι ότι η πραγματική ποσότητα παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων παραμένει ευρέως άγνωστη. Το 2015, η παγκόσμια βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης ήταν υπεύθυνη για την κατανάλωση 79 δισεκατομμυρίων m3 νερού, 1.715 εκατομμυρίων τόνων εκπομπών CO2 και 92 εκατομμυρίων τόνων απορριμμάτων και εάν δεν ληφθούν μέτρα, τα ποσά αυτά αναμένεται να αυξηθούν κατά 50% έως το 2030.
Στην ΕΕ και παγκοσμίως, υπάρχει έλλειψη δεδομένων σχετικά με τον κύκλο ζωής των υφασμάτων και των ενδυμάτων, ειδικά αφού φτάσουν στο τέλος του πρώτου σταδίου χρήσης. Οι εκτιμήσεις της Ένωσης Ανακύκλωσης Κλωστοϋφαντουργίας αναφέρουν ότι το 15-20% των απορριπτόμενων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων πηγαίνουν για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση, ενώ τα υπόλοιπα υποτίθεται ότι αποτεφρώνονται. Άγνωστη ποσότητα απορριμμάτων υφασμάτων και ενδυμάτων εξάγεται στην Ασία και την Αφρική όπου μόνο ένα μικρό ποσοστό διαχειρίζεται σωστά και το υπόλοιπο μετατρέπεται σε ένα σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και/ή της διαχείρισης απορριμμάτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε χώρες εκτός ΕΕ περιλαμβάνουν θέματα επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, υπερβολικών ωρών εργασίας, ακραίας φτώχειας, παιδικής εργασίας και ελάχιστου αποδεκτού μισθού μεταξύ άλλων.
Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του Προγράμματος LIFE του Πράσινου Ταμείου, γνωρίζοντας τις πολλαπλές πτυχές του προβλήματος αλλά και τις επερχόμενες απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας και του ΕΣΔΑ για ξεχωριστή συλλογή των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, πήρε την πρωτοβουλία να αναλάβει την υλοποίηση ενός προπαρασκευαστικού έργου LIFE με αντικείμενο την βελτίωση της ιχνηλασιμότητας των εξαγωγών μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων/υφαντικών απορριμμάτων και την βελτίωση της ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων εντός της ΕΕ. Το προτεινόμενο έργο, εκτός από τη συμμετοχή του Πράσινου Ταμείου και του ΥΠΕΝ, χαίρει της υποστήριξης των σημαντικότερων φορέων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η εταιρεία INDITEX των γνωστών αλυσίδων ρούχων Zara, Pull & Bear, Massimo Dutti, Bershka, Stradivarius, Oysho, Zara Home and Uterqüe, της EURATEX, της Ευρωπαϊκής δηλαδή Συνομοσπονδίας Ένδυσης και Κλωστοϋφαντουργίας, που εκπροσωπεί τα συμφέροντα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης στο επίπεδο των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, της EURIC της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Βιομηχανιών Ανακύκλωσης που αποτελεί οργανισμό ομπρέλα για τις Ευρωπαϊκές Βιομηχανίες Ανακύκλωσης, το Περιφερειακό Υπουργείο Περιβάλλοντος της Μαδρίτης, εξειδικευμένα τμήματα πανεπιστημίων από Σουηδία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα, καθώς και από πανευρωπαϊκά δίκτυα κοινωνικών επιχειρήσεων και εταιρειών συλλογής και ανακύκλωσης υφασμάτων.
Αυτό το έργο στοχεύει στην βαθύτερη κατανόηση και απόκτηση γνώσης των τρεχουσών εξαγωγών μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων/υφασμάτων από την ΕΕ, καθώς και στην
αποτύπωση προτάσεων για τον τρόπο βελτίωσης της διαφάνειας και της βιωσιμότητας τέτοιων εμπορικών ροών. Ακολουθώντας τους στόχους της πρόσκλησης, το έργο θα αναπτύξει τεχνικά κριτήρια για την καλύτερη διάκριση των κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων από τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα:
i. στο στάδιο της απόρριψης των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων από τον κάτοχό τους, για τη διευκόλυνση ενός συστήματος χωριστής συλλογής που διασφαλίζει κατά προτεραιότητα τη χωριστή συλλογή για εκ νέου χρήση και επαναχρησιμοποίηση και δευτερευόντως τη χωριστή συλλογή για προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση·
ii. στο στάδιο της διαλογής των συλλεγόμενων κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων για τη διευκόλυνση της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και της επανάχρησης·
iii. στο στάδιο των αποστολών, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
Το έργο θα πετύχει μια λεπτομερή χαρτογράφηση των συνεχιζόμενων αποστολών μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και απορριμμάτων κλωστοϋφαντουργίας από την ΕΕ. Επίσης θα κάνει λεπτομερή ανάλυση των επιπτώσεων τέτοιων αποστολών σε τρίτες χώρες (οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές). Επιπλέον, θα κάνει προτάσεις για τον τρόπο βελτίωσης της ανίχνευσης τέτοιων ροών και προτάσεις για τον περιορισμό των επιπτώσεων τέτοιων αποστολών σε τρίτες χώρες.
Όσον αφορά στις πιλοτικές δραστηριότητές του που σχετίζονται με την ανακύκλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, το έργο στοχεύει στη διευκόλυνση της ανάπτυξης και εδραίωσης δυνατοτήτων χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης για ένα ευρύ φάσμα απορριμμάτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και στη δημιουργία ενός πλαισίου συντονισμού, υπό μορφή δικτύου, για τη διασφάλιση διασυνοριακών συνεργειών μεταξύ κέντρων ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και να ωφεληθούν πολλά κράτη μέλη. Κατά τη διάρκεια των πιλοτικών δράσεων θα διεξαχθούν επίσης:
α. δοκιμές τεχνικής σκοπιμότητας συγκεκριμένων τεχνολογιών ανακύκλωσης και
β. δοκιμές σκοπιμότητας οργανωτικών δομών (επιχειρηματικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ συλλεκτών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ανακυκλωτών και χρηστών/εμπόρων ινών ανακυκλωμένου περιεχομένου).
Το έργο θα αξιολογήσει τον (περιβαλλοντικό, οικονομικό, κοινωνικό) αντίκτυπο των προτεινόμενων πιλοτικών δράσεων και θα προσδιορίσει ποιος συνδυασμός τεχνολογιών επεξεργασίας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Τέλος, θα συντάξει συστάσεις για τη δυνατότητα μεταφοράς των πιλοτικών δράσεων, εντοπίζοντας τα κύρια εμπόδια και τις ευκαιρίες που εντοπίστηκαν κατά την εφαρμογή τους για τη δημιουργία διαλογής και ανακύκλωσης. Μια διαδικασία διαλόγου χωρίς αποκλεισμούς μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων θα διασφαλίσει ότι θα αντιμετωπιστούν όλα τα εμπόδια και θα εντοπιστούν και θα προταθούν επενδυτικές προτάσεις.
